بازگشت
پاکستان، بازی با دولبه قیچی
محمد اسحاق فیاض محمد اسحاق فیاض

 در حالی که در گیریها و خشونت ها به شدت در افغانستان تشدید می گردد، پس از امضای پیمان صلح دولت پاکستان با شورشیان سوات، اکنون اسلام آباد در معرض تهدید طالبان پاکستانی قرار گرفته اند.

پس از آن که آصف علی زرداری ب هصورت رسمی به شرایط آتش بس با طالبان درده سوات تن در دادند و دولت پاکستان پذیرفت که بجای قوانین دولتی این کشور در سوات، قانون طالبانی دراین منطقه برقرار گردد، طالبان پاکستانی به رهبری ملافضل الله بلافاصله قوانین شریعت طالبانی را در سوات به اجرا گذاشتند و نیروهای ملیشه ای خود را به سوی شهر بونیر که متصل به دره سوات است گسیل دادند. جالب این است در حالی که طالبان وعده داده بودند که در ازای آتش بس و اجرای شریعت طالبانی در این منطقه انان دیگر برعلیه دولت پاکستان دست به اقدام نظامی نخواهد زد و نیز پس از اجرای کامل شریعت طالبانی دراین منطقه سلاح های خود را برزمین خواهد گذاشت، اما طالبان بلا فاصله پس امضای آتش بس در سوات به سوی بونیر درفاصله 100 کیلومتری اسلام آباد حرکت کردند و این شهر را به تصرف خود ر دآوردند.

روزسه شنبه هفته گذشته، مقامات پاکستانی از تصرف شهر بونیر خبرداد و تائید کردند که طالبان نفوذ خود را در شمال غرب کشور گسترش داده و به اسلام آباد، پایتخت نزدیک تر شده اند.رحمان مالک وزیر کشور پاکستان گفت که طالبان، هم اکنون کنترل منطقه بونیر را در صد کیلومتری پایتخت در دست دارند.

طالبان در بونیر به دفاتر سازمان های امدادرسانی و یک بیمارستان در بونیر حمله کردند و دست به غارت و چپاول زدند و قوانین طالبان را دراین شهر نیز پیاده  کردند. تصرف بونیر باردیگر سایه های ترس و وحشت در پایتخت پاکستان سایه افگند، درسه سال قبل وقتی جنرال مشرف با دفاع از طالبان، ناگهان متوجه شد که طالبان تا نزدیکی های خانه او در اسلام اباد نیز نفوذ کرده و لال مسجد در این کشور به پایتخت دیگری تبیدل شده است، در با بیم و هراس زیادی وارد عمل کردید و طی یک هفته نبرد خونین در پایتخت توانست طالبان را از اسلام اباد دور کنند، اما این بار طالبان در سایه امضای صلح نامه می خواستند تااسلام آباد به پیش بتازند. پیشروی طالبان نگرانی جامعه جهانی را برانگیخت و واکنش هایی تندی دربرابر امضای صلح نامه با طالبان نشان دادند، سرانجام طالبان پس ار چند روز یکه تاری در بونیر خود از این منطقه عقب نشینی کردند و به دره سوات بازگشتند.

طالبان در سوات زندگي مردم را محدود كرده و ممنوعيت خروج زنان بدون حجاب طالباني، الزامي بودن ريش براي مردان و حرام بودن استفاده از راديو و تلويزيون را به عنوان یک قانون  به اجرا درآورده اند.

اکنون پس از گذشت چند روز دادگاه‌هاي موسوم به شریعت و اجراي اسلام طالبان  را در سراسر دره سوات  و ملا كند تاسیس کرده اند. رهبر طالبان سوات نيز نظام پاكستان را كفر و دادگاه‌ هاي اين كشور را نيز بتخانه توصيف كرد و دستور داد كه هر فردي از دستورات و قوانين طالبان پيروي نكند، كشته خواهد شد.

صوفي محمد یکی از اعضای رهبری تحريك طالبان دستور داد كه طالبان موسيقي را اصلاً حرام مي‌دانند و در سراسر منطقه استفاده از راديو و ضبط و تلويزيون براي گوش دادن موسيقي ممنوع است.

دولت پاكستان پیش از این اعلام کرده بود که هيچ گونه معامله اي با نيروهاي افراطي در دره سوات نخواهد كرد، اما سرانجام دولت پاكستان در سايه هاي تهديدهاي گروه افراطي ملا فضل الله تسليم گرديد و موافقت نامه اجراي شريعت با قرائت طالباني را دراين منطقه به امضارساند. باآن كه آصف علي زرداري گفته بود كه تسليم روزمندان نمي شود، اما سرانجام تسليم روزمندان گرديد و موافقت صلح و اجراي شريعت طالباني را در سوات امضا كرد.اين تحول درعين حالي كه براي طالبان پاكستاني يك پيروزي بزرگ به شمار مي رود، از اختلافات دروني ميان دولت مردان پاكستاني نيز حكايت مي كند. يوسف رضا گيلاني نخست وزیر پاکستان در مورد این آتش بس و موافقت نامه صلح در سوات  گفته بود: برقراري صلح ، امنيت و توسعه همه جانبه در سوات و ملا کند، راهبرد اصلي دولت فدرال و ايالتي محسوب مي‌شود. اما آصف علي زرداري رئيس جمهور اين كشور برخلاف نخست وزير از ماه فبروري تاكنون از امضاي اين موافقت نامه سرباز زده بود.

كمك هاي ده و نيم ميليارد دالري امريكا به پاكستان  و نیز کمک 5 میلیارد دالری نشست توکیو به این کشور،عزم اقاي زرداري را براي مخالفت با اين موفقت نامه صلح بيشتر از گذشته جزم كرد، اما فشارهاي سياسي اطرافيان از يك سو و نيز هراس از گسترش ناامني ها در مناطق مختلف پاكستان از سوي ديگر سبب شد كه رئيس جمهورپاكستان نيز سرانجام تسليم زور مندان شود و موافقت نامه صلح و اجراي شريعت طالباني را در سوات به امضا رسانيد.

طالبان سوات در اولین اقدام خود پس از اجرای آتش بس در این منطقه در یک نشست خبری از دو موضوع مهم خبرداد، یکی این که از رهبران و فرماندهان گروه طالبان افغانستان و القاعده و دیگر تند روان خارجی خواست تا به دره سوات آمده با کمال ارامش و بدور از تهدید دراین دره مستقر شوند، زیرا حملات متعدد هوایی امریکا در وزیرستان و دیگر مناطق سرحد آزاد زندگی رهبران القاعده و طالبان را تهدید می کند و صوفی محمد از آنان خواست تا مرکز فعالیت های تروریستی و افراطی گری شان را به دره سوات منتقل نمایند.

 موضوع دومی که آنان پس از اعلام اتش بس رسما اعلام کرد، نبرد علیه دولت افغانستان و نیروهای خارجی در افغانستان بود، طالبان در رده سوات اعلام کرد از این پس در کنار طالبان افغانستان علیه دولت افغانستان و نیروهای خارجی خواهد جنگید.

آنان بدون کوچک ترین تردید ناتو و ائتلاف را تهدید به نبرد سخت و سنگین کرد.به همین دلیل

وزیر امور خارجه آمریکا هیلاری کلینتون توافقنامه اخیر دولت پاکستان و طالبان سوات را مورد انتقاد قرار داد و گفته: وضعیت پاکستان خطری مهلک را متوجه امنیت جهان می کند.

برگزاری دادگاه های شرعی در دره سوات به آن معنی است که "دولت پاکستان عملا مسئولیت و اختیارات خود را به طالبان و افراطگرایان تفویض کرده است. اکنون این خطر وجود دارد که بخش های هر چه گسترده تری از خاک پاکستان به طالبان، شبکه القاعده و سایر گروه های شورشی واگذار و از حوزه اختیارات دولت مرکزی خارج شود.

به هرحال واقعیت این است که دولت پاکستان در شرایط فعلی درموقعیت خطرناکی قرار گرفته است، از یک سو با رشد روز افزون افراطیگری مواجه است و دولت مرکزی این کشور را تهدید می کند و از سوی دیگر دولت پاکستان  تلاش دارد به دلیل وجود طالبان و افراطی گری از غربی ها باج بگیرد.

کارشناسان بدین باورند که پاکستان سیاست بازی با دولبه قیچی را به عنوان بهترین بازی روی دست دارند و دولت جدید پاکستان نیز نه تنها از آن دست برداشته بلکه این سیاست را به به شیوه محافظه کاراه ترش دنبال می کند، در عین حالی که طالبان و القاعده دولت این کشور را تهدید جدی می کند اما پاکستان  راضی به مرگ و نابودی کامل این گروهها نیست و از سوی دیگر امتیازات مالی و سیاسی کلانی به نام مقابله با افراطی گری از کشورهای غربی دریافت می کند. تعامل با کشورهای غربی که مخالف گروههای افراطی مانند طالبان و القاعده هستند و باج گرفتن از این کشورها به بهانه مبارزه با تروریسم و نیز تعامل با خود طالبان و القاعده در سایه آتش بس های دایمی و موقت، بازی با دولبه قیچی است که فقط بازی گران پاکستانی می توانند، دراین میدان بازی نمایند.

 درحالی که کشورهای غربی وعربی بارها شاهد آتش بس وپیمان صلح با طالبان و دیگر گروههای افراطی بوده اند، اما لابی های پاکستانی با نشست های سیاسی و اطلاعاتی به خوبی برای کشورهای غربی قبولانده اند که این تنها دولت پاکستان است که به مقابله با افراطی گری می پردازد و اگر همکاری کشورهای غربی با این دولت دوام نیابد، روند مبارزه با تروریسم به شکست خواهد انجامید.

 قبل از امضای صلحنامه اجرای شریعت طالبانی در دره سوات دولت امریکا در قبال مبارزه با تروریسم مبلغ 5/10 میلیارد دالر را برای پاکستان در طول چند سال آینده متعهد شده بود و بخش عظیمی این کمک ها صرف تجهیزات نظامی ارتش پاکستان و راههای مقابله با تروریسم خواهد شد. براساس توافقات که دولت پاکستان با امریکا انجام داده است، امریکا درقبال مبارزه دولت و ارتش پاکستان علیه طالبان و افراطیون مذهبی دراین کشور، ملبغ  ده و نیم میلیارد دالر کمک خواهد کرد. هم چنین در نشست توکیو کشورهای جهان مبلغ 5 میلیارد دالر را برای پاکستان در راستای مبارزه با تروریسم برای پاکستان متعهد شدند. نمايندگان 28 کشور و 16 سازمان کمک کننده به پاکستان در توکيو متعهد شدند بيش از پنج ميليارد دالر به اين کشور کمک کنند.جاپان و آمريکا براي دو سال آينده هريک معادل يک ميليارد،عربستان سعودي هفتصد ميليون، اتحاديه اروپا براي چهار سال آينده ششصد و چهل ميليون، ايران سه صد ميليون و امارات عربي متحده سه صد ميليون دالر به پاکستان کمک می کنند.

وزیر خارجه جاپان که ميزباني اين اجلاس را برعهده داشت،گفته بود که بدون کمک مالي به پاکستان، اين کشور به مبارزه موثرعليه افراط گرايي قادر نيست.از ديدگاه مقام هاي جاپاني ادامه ناامني در پاکستان از برقراري ثبات در افغانستان جلوگيري مي کند و امنيت تمامي منطقه را به مخاطره مي اندازد.

به هرحال بازی با دولبه قیچی را تنها بازی گران پاکستانی چند سال است که به پیش برده اند، اما آیا درتداوم این بازی هم موفقیت از آن پاکستان خواهد بود؟ آیا افراطی گری چون ماری در آستین صاحبش را نیز نیش زهراگین نخواهد زد؟ و آیا پاکستان بازهم توان لابی گری با کشورهای غربی و اداه طالبان و القاعده را دارد؟

هرچند پاکستان امید وار است که همچنان با دولبه قیچی بازی را ادامه دهد، اما جریان طالبان و القاعده و دیگر افراطیون در پاکستان ممکن است چنان ریشه های عمیق بدواند که دیگر دولت پاکستان هم قادر نباشد ریشه های مرئی و نامرئی افراطی گری را در این کشور بخشکاند و روزی که دولت پاکستان واقعا با جدیت به ریشه کنی افراطی دراین کشورآغاز نماید که دیگر دیر شده باشد و قانون شریعت طالبان سراسر پاکستان را فراگیرد.


April 26th, 2009


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی